Deklarashon Konhunto pa Prensa
E Konsehonan Insular di Boneiru, St. Eustatius i Saba a tuma nota di e konsulta riba internèt di fecha 2 di sèptèmber 2025 tokante revishon di e Lei di Entidat Públiko Boneiru, St. Eustatius i Saba (WolBes) i e Lei di Finansa di Entidat Públiko Boneiru, St. Eustatius i Saba (FinBes).
E konsehonan Insular ta ekspresá nan sorpresa i desepshon ku un biaha mas nan no a keda adekuadamente enbolbí den e kambio aki na e base i struktura konstitushonal di e islanan. Al fin, artíkulo 209 di e lei di WolBes ta garantisá e derecho di e entidatnan públiko pa partisipá den preparashon di legislashon i proposishonnan di maneho importante tokante nan tareanan, podernan òf sirkunstansianan, teniendo kuenta ku nan konosementu práktiko. Esaki ta basá riba e derecho di e disposishon insular di outodeterminashon di e tres islanan pa kambionan na e base konstitushonal i organisashon di e islanan, mester ta basá riba boluntat liber i konsentimentu di e islanan. No por disidí tokante e tipo di kambionan akí unilateralmente ku konseptonan di formulá lei dor di Hulanda pero mester ta basá riba akuerdonan ku ta resultado di konsulta i konsentimentu mutuo.
Anteriormente, na òktober 2023, tabatin un konsulta similar riba internèt tokante WolBes i FinBes. Komo ku no tabatin un plataforma adekuá pa ehersé partisipashon di e entidatnan públiko di Boneiru, St. Eustatius i Saba di akuerdo ku artíkulo 209, a tene un konferensia na De Bilt di 4–6 di mart 2024 ku e Konsehonan Insular, Konsehonan Ehekutivo i Gezaghèbernan di e tres islanan, huntu ku e Sekretario di Estado i konseheronan ku a duna komo resultado e lista públikamente konosí komo e lista di akuerdo D056033 (fechá 4 di yüni 2024). E lista akí ta forma e base di e konsenso entre e entidatnan públiko i Hulanda riba desaroyo di e gobièrnunan insular i lo mester tabata e prinsipio di guia pa e revishonnan.
Sinembargo, na kuminsamentu di 2025, a informá e konsehonan ehekutivo unilateralmente ku e amienda di WolBes lo bai den konsulta, ku revishon parsial di e akuerdonan hasí, sin konsulta òf komunikashon. Intentonan di e Konsehonan Insular pa drenta den kombersashonnan ku e Sekretario di Estado di e tempu ei Szabo a topa ku un rechaso di e Sekretario di Estado.
E proposishon di lei aktual ta reflehá e aserkamentu unilateral aki i atrobe ta den violashon di artíkulo 209 di e derecho WolBes di outodeterminashon di e tres islanan, sin partisipashon adekuá di e Konsehonan Insular.
E Konsehonan Insular di Boneiru, St. Eustatius i Saba ta konsiderá esaki inaseptabel. Tur kambio hasí na e WolBes i FinBes mester tuma lugá di akuerdo ku e lista di akuerdo di De Bilt i ta di akuerdo ku artíkulo 209 di e WolBes i e derecho di outodeterminashon di e islanan. Desviashonnan di esaki ta kontrali na e spiritu di e WolBes i e kondishonnan bou di kua e tres islanan a djòin e sistema estatal hulandes na 2010, i por disidí tokante esakinan solamente ku konsentimentu di e tres islanan a base di boluntat liber. E konsulta riba internèt ku a kaba di kuminsá pues ta falta legitimidat. E úniko opshon ta pa e partidonan enbolbí sinta ku otro atrobe mas lihé posibel, pa loke ta trata Boneiru, St. Eustatius i Saba.