De Eilandsraden van de BES komen bijeen op Bonaire voor de BES-Top
De Eilandsraden van de BES kwamen op 4 september bijeen op Bonaire voor de BES-Top, waar belangrijke discussies plaatsvonden over bestuur, belastinghervorming en initiatieven voor gezondheidszorg die van invloed zijn op de eilanden Bonaire, Sint-Eustatius en Saba.
Op de agenda stonden onder meer de onlangs geopende WolBES/FinBES-consultatie en de vervolgstappen, discussies over het IMF-rapport, de belastingstructuur en het Belastingplan 2026/2027. De top richtte zich ook op lopend onderzoek in de gezondheidszorg, waarbij een speciale commissie werd ingesteld om gezamenlijke onderzoeksonderwerpen voor te stellen om de samenwerking tussen de eilanden te verbeteren. Een soortgelijke samenwerking werd voorgesteld voor gezamenlijke onderzoeksonderwerpen voor de rekenkamers om de accurate gegevensverzameling over gemeenschappelijke onderwerpen verder te verbeteren.
De lopende WolBes/FinBES-internetconsultatie, die op 2 september van start ging, genereerde aanzienlijke belangstelling en discussie. Deze openbare consultatie, die openstaat tot 27 oktober, behandelt verschillende cruciale kwesties, waaronder de voorgestelde uitbreiding van de rol van de Rijksvertegenwoordiger in het toezicht op het bestuur. Opgemerkt moet echter worden dat er voorafgaand aan deze consultatie geen diepgaand overleg met de eilanden heeft plaatsgevonden, aangezien de inhoud van de consultatie op sommige onderdelen in strijd was met de afspraken met de eilanden en de staatssecretaris in maart 2024 tijdens de conferentie in De Bilt.
Een belangrijke mijlpaal is bereikt met de invoering van de Fiscale Verzamelwet, die nu openstaat voor publieke consultatie. Dit initiatief is een reactie op de bevindingen van het IMF met betrekking tot de tekortkomingen van de bestaande belastingwetgeving en effent het pad voor een effectiever belastingkader voor de BES-eilanden. In het licht van deze ontwikkelingen heeft de Tweede Kamer aangedrongen op zinvolle consultaties met vertegenwoordigers van de BES-eilanden om ervoor te zorgen dat toekomstige belastingwijzigingen voldoen aan de behoeften van de eilanden. De pogingen om tot een zinvol consultatieproces te komen, vormen een cruciale stap in het betrekken van belanghebbenden en het verzamelen van waardevolle feedback.
Een belangrijk aandachtspunt van de top was de behoefte aan accurate gegevens met betrekking tot de Algemene Bestedingsbelasting (ABB) en het verbeteren van de transparantie
in de financiële verslaggeving. Deelnemers bespraken de uitdagingen met betrekking tot het verspreiden van accurate informatie en de perceptie van financieel wanbeheer, waarbij het belang van het opbouwen van vertrouwen door middel van accurate gegevens werd benadrukt.
De top behandelde ook sociaaleconomische kwesties, waaronder de impact van de verhoging van het minimumloon en de armoedecijfers op de BES-eilanden. Deelnemers benadrukten de dringende noodzaak voor de Rekenkamer om transparantie en verantwoording op de eilanden te waarborgen, en benadrukten de noodzaak van gezamenlijke actie tussen de eilanden om de financiële gevolgen aan te pakken.
In een bredere context werden de implicaties van veranderingen in de bestuursstructuur van Caribisch Nederland besproken, waarbij zorgen werden geuit over de afname van lokale autoriteit. Gezien het belang van dit onderwerp werd voorgesteld de bijeenkomst te verlengen na afloop van de formele BES-Top, om deze bestuur kwesties verder te onderzoeken en ervoor te zorgen dat de lokale stem vertegenwoordigd blijft in het besluitvormingsproces.
Tijdens deze dag namen de Eilandsraden ook de tijd om terug te blikken op het feit dat dit jaar het 15-jarig jubileum van de huidige constitutionele status van de eilanden markeert. Op 10-10-10 werden de drie eilanden in deze huidige structuur met elkaar verbonden. Tijdens dit reflectiemoment werd teruggeblikt op het ontstaan, de intentie, de uitvoering en de ervaringen met betrekking tot de huidige BES-status. Er werd gereflecteerd op de verbeteringen en vorderingen die in deze periode zijn geboekt, maar ook op de achteruitgang en constitutionele tekortkomingen die in deze periode zijn toegenomen. Een diepgaande analyse met data en historische informatie zal volgen om de huidige staat van de BES-eilanden beter te begrijpen.
Gezegd dient te worden dat naast de BES-Top de eilandraden ook presentaties kregen over voedselveiligheid op Bonaire en mogelijke samenwerkingen op het gebied van onderzoek hiernaar. Er werd een presentatie gegeven over de haven van Bonaire, inclusief uitdagingen en praktische aspecten, en een presentatie over de vernieuwde bibliotheek van Bonaire en de ondersteunende rol die deze speelt voor de lokale bevolking. De focus lag ook op landbouw en de mogelijkheden voor lokale boeren en lokale kleinschalige productie.
De BES-eilandraden bevestigen hun inzet voor transparantie, constructieve samenwerking en goed bestuur, en benadrukken het belang van voortdurende publieke betrokkenheid bij het vormgeven van de toekomst van hun eilanden.